«Οποιος για τόσο σοβαρά θέματα, όπως η τρομοκρατία, έχει άποψη στα πρώτα πέντε λεπτά, είναι ή φανατικός ή βλάκας…».

Ads

Η φράση του παλιού δασκάλου της δημοσιογραφίας τριβελίζει το μυαλό κάθε φορά που το τελευταίο διάστημα συλλαμβάνονται άνθρωποι με την κατηγορία της συμμετοχής σε τρομοκρατική οργάνωση. Σε καιρούς που οι αποσαθρώσεις σε όλα τα επίπεδα, κοινωνικό, οικονομικό, πολιτικό, δημοσιογραφικό, είναι ραγδαίες, η υπεράσπιση κάποιων θεμελιωδών αρχών μοιάζει με πολυτέλεια της προηγούμενης εποχής της ευμάρειας. Αλλά φοβάμαι πως και αυτό για κάποιους στα «οφέλη της κρίσης» προσμετράται.

Χαρακτηρισμοί, κοσμητικά επίθετα, αυτοσχέδιες ερμηνείες, τυφλή αναπαραγωγή «ένστολων» ειδήσεων, συρφετός ερασιτεχνισμών και δημοσιογραφικών παρενεργειών σε ένα τόσο σοβαρό θέμα. Και όχι μόνο γιατί διακυβεύεται η δημοσιογραφική αξιοπιστία, που -μεταξύ μας- η τρομολαγνεία της είναι λιγότερο επικίνδυνη και πιο περιορισμένη από τη μνημονιολαγνεία της. Αλλά γιατί εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα φαινόμενο τόσο σύνθετο, τόσο πολύπλοκο και δυσπρόσιτο από την ίδια του τη φύση.

Εικοσάχρονοι και κάτι, με βλέμμα που σου δίνει την εντύπωση ότι είχε δίκιο ο Βολταίρος που πίστευε, από τότε, ότι ζούμε και πεθαίνουμε «με το όπλο στο χέρι». Παιδιά της εποχής τους είναι και αυτά, που για τους εκ του προχείρου αναλυτές του φαινομένου έχει περισσότερη σημασία «πού έπιναν ούζα», ότι «έμεναν σε καλές περιοχές», ότι «χρησιμοποιούσαν την τεχνολογία». Και λιγότερη, αν όχι καθόλου, γιατί επέλεξαν αυτόν τον απορριπτέο, από κάθε άποψη, τρόπο να βγουν στην κοινωνία και να «μιλήσουν» με βόμβες και σφαίρες. Γιατί υιοθέτησαν, σχεδόν εξ απαλών ονύχων, τη βία, το μηδενισμό, την καταστροφή, την επιλογή «εχθρών», την κάθε λογής απονεύρωση στην αξία της ανθρώπινης ζωής του «αντιπάλου». Και ας μην εκληφθεί ως δικαιολόγηση η απόπειρα εξήγησης.

Οι δημοσιογραφικές μονορούφι καταπόσεις αστυνομικών πληροφοριών, που μεγαλούργησαν το περασμένο Σαββατοκύριακο, είναι η κορυφή του παγόβουνου. Ενός παγόβουνου που κάτω από την επιφάνεια κρύβει τη γενικευμένη, τη θεσμοθετημένη χρήση της βίας σε όλα τα επίπεδα. Της διεθνούς πολεμικής βίας, της οικονομικής βίας, της εκπαιδευτικής βίας, της εργασιακής βίας, της γηπεδικής βίας, της καθημερινής βίας στους δρόμους, της βίας που δέχεται το μέλλον τόσο αυτής της γενιάς όσο και των γονέων τους. Ενα βαθύ πολιτικό ζήτημα δεν αντιμετωπίζεται με πλαστικά ιατρικά εργαλεία από παιχνιδάδικο. Οταν η βία, σε όλες τις μορφές της, φαίνεται να είναι η κυρίαρχη ρητορική κάθε εξουσίας, τότε οι μηχανισμοί μίμησης ενεργοποιούνται ταχύτατα και υποδορίως.

Η τρομοκρατία στο σύγχρονο κόσμο δεν έχει ορισμό. Ή μάλλον έχει τόσους ορισμούς όσες και οι προσπάθειες να την ορίσει κάποιος. Κάτι που τα ελληνικά media φαίνεται πως αδυνατούν, επί του παρόντος, να αφουγκραστούν, ώστε να υιοθετήσουν ένα διαφορετικό μοντέλο προσέγγισης. Γιατί σε μια μελλοντολογική, ίσως μυθιστορηματική, εκδοχή μιας αστυνομικής ανακοίνωσης περί κάποιας αντιτρομοκρατικής επιτυχίας σε μια γιάφκα, ο ατσαλάκωτος ένστολος ίσως και να διαβάζει στην άτεγκτη υπηρεσιακή γλώσσα, μπρος σε ένα πολύχρωμο μπουκέτο μικροφώνων: «Επειτα από τις επισταμένες έρευνες της υπηρεσίας μας στο διαμέρισμα της οδού Τάδε, βρέθηκαν και κατασχέθηκαν: δύο ληγμένοι λογαριασμοί της ΔΕΗ, έξι εκπρόθεσμοι λογαριασμοί πιστωτικών καρτών, ένα ειδοποιητήριο για περαίωση από την Εφορία, ένα εκκαθαριστικό σημείωμα από την εργασία του με μείωση του μισθού του, μία λίστα με πράγματα από το σουπερμάρκετ και μία ληξιπρόθεσμη ειδοποίηση τελών κυκλοφορίας του ΙΧ του υπ’ αριθμ. Τάδε. Οι ανακρίσεις συνεχίζονται».

Είναι πολλά τα πρόσωπα της τρομοκρατίας σήμερα. Αν δούμε την πολυπλοκότητά της, υπό τη δημοσιογραφική έννοια, ίσως και να γίνουμε καλύτεροι. Ολοι μας…

Του Κώστα Κυριακόπουλου στην Ελευθεροτυπία της 9/12/2010