Σε ευρείας κλίμακας κινητοποίηση προχωρούν από το πρωί της Δευτέρας οι κρατούμενοι στις φυλακές της χώρας, καταγγέλλοντας την κατάσταση που συνεχίζει να επικρατεί σήμερα στα σωφρονιστικά ιδρύματα, αλλά τα «ημίμετρα» του πρόσφατου νόμου 3811/2009 του υπουργείου Δικαιοσύνης για την αποσυμφόρηση των φυλακών. Ο Πάνος Λάμπρου, μέλος της Πρωτοβουλίας για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων, μιλά στο tvxs.gr για το νομοσχέδιο που κατατέθηκε την περασμένη εβδομάδα στη Βουλή, χαρακτηρίζοντάς το κατ’ αρχήν θετικό, αλλά ανεπαρκή!

Ads

Διεκδικώντας τα «αυτονόητα δικαιώματά τους», που αφορούν στον υπερπληθυσμό των φυλακών, τις συνθήκες κράτησης, την περίθαλψη, το καθεστώς χορήγησης αδειών, τη μείωση των ποινών και τους εναλλακτικούς θεσμούς έκτισή τους, οι κρατούμενοι των ελληνικών φυλακών προχωρούν σήμερα, συντονισμένα, σε αποχή από το συσσίτιο. Παρά την ψήφιση τριών νομοσχεδίων, από το τέλος του Νοεμβρίου μέχρι και τον Δεκέμβριο του 2009, ο υπερπληθυσμός δεν «χτυπήθηκε» και οι άρρωστες δομές του σωφρονιστικού συστήματος παραμένουν, τονίζουν οι κρατούμενοι.

Παράλληλα, χαρακτηρίζουν ημίμετρα τις διατάξεις του πρόσφατου νόμου 3811/2009. «Νομίζω ότι το υπουργείο Δικαιοσύνης για άλλη μια φορά επιχειρεί να βελτιώσει την κατάσταση, την απαράδεκτη αυτή κατάσταση με αναφορές στους χαμηλούς ορόφους των φυλακισμένων (χαμηλές ποινές), δηλαδή σε μία μικρή μερίδα κρατουμένων, οι οποίοι είναι το εύλογο, είναι το αυτονόητο, αλλά δεν αγγίζει τον βασικό κορμό, τον κύριο όγκο και βεβαίως δεν προβλέπει τίποτα για την καθημερινότητα που βιώνουν χιλιάδες κρατούμενες και κρατούμενοι. Οι κινήσεις που κάνει, οι αλλαγές που κάνει θεωρώ ότι είναι θετικές, αλλά δεν μπορούν να αλλάξουν την εικόνα που υπάρχει σήμερα στην φυλακή», επισημαίνει ο κ. Λάμπρου.

Έχοντας μία αποτυχημένη πρώτη εμπειρία με το νόμο Χατζηδάκη επί ΝΔ, κατά τον οποίο είχε ανακοινωθεί η «έξοδος» 5.500 χιλιάδων κρατουμένων, ενώ τελικά αποφυλακίστηκαν μόνο 1.000, ο κ. Λάμπρου παρουσιάζεται επιφυλακτικός. «Σήμερα έχουμε ένα νούμερο που είναι απαγορευτικό για ανθρώπινη ζωή, για να μπορέσει να ζήσει ένας άνθρωπος, δεν τα λένε μόνο οι κρατούμενοι, τα λένε οι ίδιοι οι διευθυντές των φυλακών, το ίδιο το υπουργείο Δικαιοσύνης και καλώς κάνει, γιατί έτσι είναι η πραγματικότητα. Σήμερα υπάρχουν κρατούμενοι, οι οποίοι κοιμούνται σήμερα μέσα στις τουαλέτες δεν υπάρχει άλλος χώρος, δεν έχουν καν στρώματα, δεν υπάρχει δηλαδή ένα κονδύλι που να πει ότι μάλιστα κύριε δεν έχουμε λεφτά για κρεβάτια, μα δεν έχουν λεφτά και για στρώματα; και οι άνθρωποι κοιμούνται στο πάτωμα και δεν έχουν καν στρώμα; καταλαβαίνετε λοιπόν ότι η κατάσταση έχει ξεφύγει. είναι εκτός ορίων, βεβαίως η απάντηση δεν μπορεί να είναι η δημιουργία καινούριων φυλακών».

Ο κ. Λάμπρου αντιπροτείνει ως λύση το σύστημα που ακολουθείται στις σκανδιναβικές χώρες, σύμφωνα με το οποίο, όταν κανείς «καταδικάζεται για ένα οποιοδήποτε αδίκημα και καταδικάζεται για παράδειγμα σε τρία, σε πέντε χρόνια φυλάκιση ή κάθειρξη, αλλά την ίδια στιγμή στη φυλακή μέσα δεν υπάρχουν θέσεις, δεν υπάρχουν άδεια κρεβάτια, δεν υπάρχει άδειος χώρος, τί του λένε λοιπόν εκεί στις σκανδιναβικές χώρες; του λένε «κύριε, με συγχωρείτε, αλλά δεν έχουμε αυτή τη στιγμή θέσεις, μπορείτε να περάσετε σε ένα μήνα, σε δύο μήνες, σε τρεις μήνες και θα σας ειδοποιήσουμε». «Μας φαίνεται πραγματικά αστείο, αλλά αυτό είναι το ορθό, διότι ο κρατούμενος είναι άνθρωπος και βεβαίως θα τιμωρηθεί, αλλά δικαιούται το βασικό: να κοιμάμαι, να αναπνέω, να τρώω, να μην βασανίζομαι, αυτά είναι κατακτήσεις του αιώνα μας, του πολιτισμού μας και δεν μπορούμε να πάμε πίσω από αυτά. Είναι υποχρέωση της πολιτείας να σου χορηγήσει ακριβώς αυτά, από τη στιγμή που δεν έχει τη δυνατότητα να σου χορηγήσει τα απολύτως απαραίτητα, δεν μιλάμε για πολυτέλειες, δικαίως λένε σ’αυτές τις χώρες “κύριε περάστε αργότερα” το λέω λίγο σχηματικά και χαριτωμένα ενδεχομένως, αλλά αυτό λένε. Δεν υπερβαίνουν τον αριθμό των κρατουμένων, εμείς έχουμε ξεφύγει».

Σχολιάζοντας τις νέες ρυθμίσεις, ο κ. Λάμπρου θεωρεί ότι το υπουργείο αποφάσισε το αυτονόητο, μένοντας όμως πολύ πίσω όσον αφορά στις πραγματικές ανάγκες των κρατουμένων. «Είναι δυνατό να κρατάς ένα 90χρονο παππού μέσα στη φυλακή ή έναν άνθρωπο ο οποίος έχει κομμένα δύο πόδια υπάρχει κανένας λόγος, καμία λογική εξήγηση για να βάλεις έναν άνθρωπο χωρίς πόδια μέσα στη φυλακή και να μην πεις για παράδειγμα τον κατ’ οίκον περιορισμό, λέω, παραδείγματος χάρη, το άλλο είναι τελείως εκδικητικό». «περιμένουμε πολύ καιρό να μας μιλήσει το υπουργείο Δικαιοσύνης για την καθημερινότητα μέσα στη φυλακή. Δεν γίνεται με συν-πλην. Δεν γίνεται δηλαδή με το να βάζω τα τετραγωνάκια και να τοποθετώ σαν να είναι σκάκι τα πιόνια για να αλλάζω υποτίθεται…σχέδια δεν υπάρχουν. Αυτό που πρέπει να γίνει σήμερα,άμεσα, τώρα, είναι ν’ αλλάξει εντελώς ριζικά η φιλοσοφία του υπουργείου Δικαιοσύνης για το τί θεωρούμε έγκλημα, ποιό είναι ποιό δεν είναι έγκλημα, και κυρίως μια διαφορετική αντίληψη περί σωφρονισμού, πώς σωφρονίζεται ένας άνθρωπος».

Ένα άλλο σημείο αιχμής, κατά τον κ. Λάμπρου, αποτελεί η έλλειψη ρυθμίσεων για την επανένταξη των αποφυλακισμένων. «Στα γραφεία μας έρχονται πρώην φυλακισμένοι, οι οποίοι είναι σε απόγνωση, δεν έχουν να πάνε στο χωριό τους για παράδειγμα, δεν έχουν τα χρήματα. Π.χ. αποφυλακίζεται κάποιος από το Κορυδαλλό και μένει στην Καβάλα, δεν έχει τη δυνατότητα, δηλαδή είναι πιο πεζά, πιο σκληρά τα πράγματα απ’ότι τα περιμένουμε. Δεν έχει να φάει, δεν έχει να κοιμηθεί, δεν του παρέχεται καμία δυνατότητα για ένα μεσοδιάστημα, για ένα μικρό διάστημα να ρυθμίσει λίγο τη ζωή του. Πώς θα επανενταχθεί αυτός ο άνθρωπος, τί θα πει “γεια σας ήρθα βγήκα από τη φυλακή, δώστε μου δουλειά;”». Ειδικά στην παρούσα κατάσταση της οικονομικής κρίσης και του μνημονίου, οι συνθήκες επανένταξης για τον φτωχό, λαϊκό άνθρωπο γίνονται ακόμα πιο δύσκολες.

Για το θέμα των ανηλίκων ο κ. Λάμπρου σημειώνει ότι «αν δεν μπορούμε να αναλύσουμε στο σύνολό τους τί σημαίνει εγκλεισμός κα παραβατικότητα, μπορούμε να αναλύσουμε σίγουρα τί σημαίνει νεανική παραβατικότητα. Οι βελτιώσεις που έγιναν με το προηγούμενο νομοσχέδιο που αφορά τους ανηλίκους πραγματικά δεν αγγίζουν το πρόβλημα. Πήγαμε από τα 13 χρόνια στα 15. Μέχρι τώρα στα 13 μπορούσε να θεωρηθεί κάποιος ότι ήταν φοβερός και τρομερός εγκληματίας. Ευτυχώς δεχτήκαμε ότι δεν είναι εγκληματίας ο 13χρονος αλλά είναι ο 15χρονος, κάποια στιγμή σίγουρα θα δεχτούμε ότι δεν μπορεί να είναι εγκληματίας ούτε ο 15χρονος ούτε ο 16χρονος. Σίγουρα θα το δεχτούμε αλλά γιατί να περιμένουμε τόσο καιρό; Γιατί να μην δεχόμαστε το αυτονόητο ότι αυτό είναι ακόμη παιδί;».

Τέλος, ο κ. Λάμπρου εναποθέτει την ευθύνη για την παρούσα ασφυκτική κατάσταση στην ίδια την Πολιτεία ως πηγή και φορέας ανισοτήτων. «Η ευθύνη που γεννά αυτήν την κατάσταση έχει να κάνει με την πολιτική που δημιουργεί αυτές τις ανισότητες, την αδικία, την εκμετάλλευση και βεβαίως την οργή, η οποία αξιοποιείται με παραβατικές ενέργειες. Εκεί μπορείς να το συζητήσεις, να μιλήσεις δεν μπορείς όμως να εξισώνεις, να μη βλέπεις ποιός έχει την ευθύνη, δηλαδή ότι είναι αυτός που γεννά τη συγκεκριμένη κατάσταση των ανισοτήτων».

«Ο αγώνας των κρατουμένων και του κινήματος αλληλεγγύης δικαιώνεται καθημερινά, διότι έχει αλλάξει λίγο και η αντίληψη του κόσμου, διαφορετικά έβλεπε πριν λίγα χρόνια τον κρατούμενο, το στερεότυπο ότι ο κρατούμενος είναι ο εγκληματίας, το σκουπίδι, διαφορετικά τον αντιμετωπίζει σήμερα με τους αγώνες που έχουν γίνει, όμως δεν φτάνει, είμαστε πολύ πίσω ως χώρα. Δεν αντέχεται η φυλακή κάτω από αυτές τις συνθήκες, δεν μπορεί να επιβιώσει ένας άνθρωπος μέσα σε ένα πλαίσιο που δεν είναι ανθρώπινο. Και τα ζώα ακόμα θα διαμαρτύρονταν και καλώς θα έκαναν».

Συνέντευξη στη Φανή Παρλή