«Ο πελάτης μου είναι παρανοϊκός», δηλώνει ο δικηγόρος του ‘Αντερς Μπέχρινγκ Μπρέιβικ του «Ναϊτη» δολοφόνου 76 τουλάχιστον ανθρώπων. Δεν είναι όμως παράνοια ούτως ή άλλως η φασιστική ιδεολογία αυτή καθεαυτή; Δεν είναι παράνοια ο άκρατος εθνικισμός που βλέπει ως «απειλή» και «εχθρό» οτιδήποτε το διαφορετικό, είτε πρόκειται για εθνικότητα, θρησκεία, κουλτούρα, συνήθειες ή σεξουαλικό προσανατολισμό; Κι όμως τις πιο πολλές φορές τέτοιες αντιλήψεις βαφτίζονται απλά «πατριωτικές» ή «συντηρητικές», ενώ στην ουσία το μόνο που συντηρούν είναι την προοπτική της βίας, το μόνο που με μαθηματική ακρίβεια καταστρέφουν είναι την πατρίδα.

Ads

Κι όμως συνθήματα που οδηγούν σε πράξεις τις οποίες όλοι σπεύδουν μετά να καταδικάσουν, συνήθως με «αποτροπιασμό», συνεχίζουν να πλασάρονται σε όλα τα μήκη και πλάτη του «περισσότερο» ή «λιγότερο» «πολιτισμένου» κόσμου. Γιατί να ξαφνιαζόμαστε όταν σύνθημα γίνεται πράξη; Γιατί να μας τρομάζει ο «παρανοϊκός» και όχι η παράνοια;

Η νέα ρητορική η οποία κερδίζει έδαφος στην Ευρώπη του βορρά μα ίσως περισσότερο του νότου, υποβοηθούμενη ιδιαίτερα από την οικονομική κρίση, είναι αυτή της ξενοφοβίας, του ρατσισμού και της βίας ως μέτρου «προστασίας» κάποιων αόριστων «εθνικών» «αξιών». Συνήθως μάλιστα επιδιώκεται η σύνδεση με τη θρησκεία (καθ εικόνα και ομοίωση των Ιπποτών του Ναού (Ναϊτών) στις λεγόμενες «Σταυρό-φορίες») ώστε να δίνεται η εντύπωση μιας «θεϊκής» έγκρισης.

Οι περιγραφές όσων «γνώριζαν» τον Μπρέιβικ μιλούν για ένα «έξυπνο», «ήσυχο» έως και «απόμακρο» άνθρωπο. Τίποτα, υποστηρίζεται, δεν προμήνυε πώς θα εξελισσόταν η ζωή του.

Ο Αδόλφος Χίτλερ ήθελε να γίνει ζωγράφος και έγραφε ποιήματα μέχρι και το τέλος του Α Παγκοσμίου Πολέμου. Τίποτα δεν προμήνυε πώς θα εξελισσόταν η ζωή του. Δεν κατάφερε να γίνει ούτε ζωγράφος, ούτε ποιητής. Κατάφερε όμως να αιματοκυλίσει τη χώρα του και τον κόσμο. Και δυστυχώς παρά την σχεδόν καθολική καταδίκη της φιλοσοφίας του τα περί «καθαρότητας» της φυλής συνεχίζουν να λυμαίνονται τα μυαλά των ανθρώπων, τα περί «ανωτερότητας» να υποβαθμίζουν τον άνθρωπο.

Η αποτυχία, προσωπική ή εθνική, γίνεται λιγότερο οδυνηρή, περισσότερο ανεκτή αν αποδοθεί σε ξένο παρά ημέτερο παράγοντα.

Δεν υπάρχουν αποδείξεις που να συνδέουν τον Μπρέιβικ με άλλους ακροδεξιούς πυρήνες, δηλώνει η επικεφαλής των υπηρεσιών Εσωτερικής Ασφάλειας της Νορβηγίας. Ο Μπρέιβικ όμως δεν έδρασε μόνος… όπως και δεν είναι απλά «παρανοϊκός». Ο Μπρέιβικ δημιουργήθηκε και οπλίστηκε από όλους εκείνους που προβάλλουν, άμεσα ή έμμεσα, το μίσος ως την άμυνα του έθνους και της θρησκείας ενάντια στους «εχθρούς» που ελλοχεύουν. Ο Μπρέιβικ δεν είναι παρανοϊκός. Απλά έκανε πράξη ένα παρανοϊκό σύνθημα που έχει αρχίσει να γίνεται κατεστημένο στον «περισσότερο» και «λιγότερο» «πολιτισμένο» κόσμο.