[…] Γιατί κατά τη γνώμη μου, το να μην κάνουμε τίποτα, ενώ χρειάζεται να κάνουμε, είναι το πιο βίαιο πράγμα που μπορεί να κάνει κάποιος για τον εαυτό του και για το περιβάλλον του.  Το να μην κάνουμε είναι βίαιο. Και αν ευσταθεί όλη αυτή η κατηγορία προς την ψυχίατρο του Δρομοκαϊτειου και όποιον άλλον εμπλέκεται, αυτό έγινε: Δεν έκαναν τίποτα. Άρα, έγιναν βίαιοι […] Η κλινικός ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια Ελένη Νίνα μιλά στην δημοσιογράφο και σύμβουλο ανθρωπίνων σχέσεων Κρυσταλία Πατούλη με αφορμή το πρόσφατο εξιτήριο θανάτου σε άστεγο και ψυχικά ασθενή.

Ads

 
Κρ.Π.: Τι έχεις να σχολιάσεις για τον 44χρονο ψυχικά ασθενή που πήδηξε στο κενό από παράθυρο του Ξενώνα Αστέγων του Δήμου Αθηναίων, αφού πριν είχε εκδιωχθεί από το «Δρομοκαΐτειο» με απόφαση δύο ψυχιάτρων, όπου μία εξ αυτών φέρεται μάλιστα ότι αποφάνθηκε «να φύγει να πάει να δουλέψει και να τα αφήσει αυτά!», ενώ είχε πάει εκεί με παραπεμπτικό από το Αιγινήτειο;
 
Ελ.Ν.: Οι επιστήμονες γενικότερα, πόσo μάλλον στο χώρο της Υγείας και της Ψυχικής Υγείας, πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί και στις διαγνώσεις και στην πρακτική τους, και βεβαίως να ακολουθούν τον κώδικα ηθικής δεοντολογίας τους.
 
Η επιστήμη εδώ και δεκαετίες ανταγωνίζεται τη θρησκεία. Η επιστήμη είναι ο μόνος θεσμός που μπορεί να διεκδικήσει το τίτλο της αυθεντίας. Όμως η αυθεντία και η απολυτότητα υποδεικνύουν την ακαμψία μας.
 
Άρα αυτό που πρέπει να μας ενδιαφέρει ως επιστήμονες, είναι να προσπαθούμε να κάνουμε όσο καλύτερα μπορούμε τη δουλειά μας και με ενσυναίσθηση να σκύβουμε πάνω στην ιστορία και την ύπαρξη του άλλου. Οι άνθρωποι έχουμε ανάγκη από καλούς επιστήμονες και καλούς ανθρώπους. Όπως είπε ο Γκάντι: δεν πρέπει να υπάρχει η επιστήμη χωρίς την ανθρωπιά.
 
Γιατί ο πλησίον δεν είναι αντικείμενο, δεν είναι πράγμα. Οπότε θα έλεγα ότι καλό είναι κάθε φορά που συμβαίνουν ανάλογα γεγονότα, να σταματάμε για λίγο και να στοχαζόμαστε.

Ας αφήσουμε τα αισθήματα προσωπικής ηθικής αγανάκτησης, ιδίως όταν είμαστε από την πλευρά των «υγειών, αξιοπρεπών, δυνατών και στεγασμένων», που συχνά είναι εφήμερα ή και υποκριτικά και ας δούμε μέσα μας μήπως κουβαλάμε ακαμψία και αναλγησία ως προς την ύπαρξη του άλλου. Και ας κάνουμε κάτι γι’ αυτό!
 
Γιατί κατά τη γνώμη μου, το να μην κάνουμε τίποτα, ενώ χρειάζεται να κάνουμε, είναι το πιο βίαιο πράγμα που μπορεί να κάνει κάποιος για τον εαυτό του και για το περιβάλλον του.  Το να μην κάνουμε είναι βίαιο. Και αν ευσταθεί όλη αυτή η κατηγορία προς την ψυχίατρο του Δρομοκαϊτειου και όποιον άλλον εμπλέκεται, αυτό έγινε: Δεν έκαναν τίποτα. Άρα, έγιναν βίαιοι.

Δεν μπορώ να κρίνω εκ των προτέρων τους ψυχιάτρους γι’ αυτά που φέρεται ότι είπαν, αλλά εάν αποδειχθεί ότι έτσι συνέβη, τότε θα πω ότι η στάση τους ήταν απάνθρωπη. Αλλά γι’ αυτό θα αποφανθεί η Δικαιοσύνη.
 
Κρ.Π.: Και εάν υπήρχε όντως παραπεμπτικό από συναδέλφους τους, για άμεση νοσηλεία, παρακολούθηση και διερεύνηση, με διάγνωση «κατάθλιψη, ψυχωσική συνδρομή και νοητικές διαταραχές», τότε άν κάποιος είπε «να φύγει να πάει να δουλέψει και να τα αφήσει αυτά!» χρήζει ο ίδιος νοσηλεία… Οπότε, αναρωτιέμαι, δεν θα έπρεπε κυρίως οι ειδικοί της Ψυχικής Υγείας να έχουν κάνει και οι ίδιοι ψυχοθεραπεία; Δηλαδή οι ειδικοί θεράποντες δεν θα έπρεπε να ειδικεύονται σε κάποια ψυχοθεραπεία, άρα να κάνουν και οι ίδιοι ψυχοθεραπεία, όπως και να εποπτεύονται για την άσκηση του λειτουργήματός τους, όπως συμβαίνει με τους ψυχοθεραπευτές;
 
Ελ.Ν.: Θα συμφωνήσω μαζί σου, ότι καλό θα ήταν όλοι όσοι ασχολούνται με την Ψυχική Υγεία να έκαναν ψυχοθεραπεία. Και όλοι μας. Αλλά, δεν είναι υποχρεωτικό.

Ads

Όμως κανονικά θα έπρεπε να περνούν όλοι από ψυχοθεραπεία, ιδίως οι άνθρωποι που ασχολούνται με το χώρο της Ψυχικής Υγείας. Και αν δεν περνούν από ψυχοθεραπεία, τουλάχιστον να περνούν από συμβουλευτική ως προς την άσκηση του ρόλου τους.

Κρ.Π.: Οι εδικοί οι οποίοι εργάζονται σε αυτόν τον χώρο και έρχονται σε επαφή καθημερινά με προβλήματα, ψυχικά τραύματα και ψυχικές διαταραχές, τόσων ανθρώπων, κινδυνεύουν να τραυματιστούν δευτερευόντως, άρα χρειάζονται και συνεχή ψυχική υποστήριξη και συνεχή εποπτεία; 
 
Ελ.Ν.: Η εποπτεία, ακριβώς, έχεις πάρα πολύ δίκιο, είναι κάτι που επίσης συχνά δεν υπάρχει στις δομές της Ψ.Υ., όπως δεν υπάρχει και σε ανθρώπους που αυτοαποκαλούνται ψυχοθεραπευτές, οι οποίοι επειδή δεν έχουν τελειώσει κάποια εκπαίδευση δεν παίρνουνκαι εποπτεία, οπότε είναι επικίνδυνοι.

Και επίσης όσοι εργάζονται σε αυτούς τους χώρους, κινδυνεύουν όπως είπες να πάθουν το λεγόμενο burn out (να καούν όπως λέμε), αλλά και να περάσουν σε malpractice (σε κακή άσκηση, δηλαδή, του επαγγέλματός τους).

Κρ.Π.: Εδώ μιλάμε για πιθανό έγκλημα. Αυτοκτόνησε ο άνθρωπος.

Ελ.Ν.: Μιλάμε για παραμέληση σε βαθμό κακουργήματος. Ακριβώς.

Κρ.Π.: Επίσης, οι άνθρωποι που έχουν ψυχικά προβλήματα, δεν έχουν ξαφνικά φυτρώσει… στον κόσμο.
 
Ελ.Ν.: Ναι. Είναι μέλη ενός συνόλου. Οικογένειας, αλλά και κοινωνικού συνόλου.

Δεν μπορούμε να πούμε ότι το περιβάλλον δημιουργεί την όποια διαταραχή αλλά μπορούμε να πούμε σε τι συμβάλλει. Και συμβάλλει τα μάλα το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον!

Κρ.Π.: Το περιβάλλον όμως που έχει έστω μόνο συμβάλλει, εκτός από τις περιπτώσεις στις οποίες έχει και δημιουργήσει τα προβλήματα ενός ανθρώπου, βλέπουμε ότι σε κάποιες περιπτώσεις, αν όχι σε όλες,  αποπέμπει αυτόν τον άνθρωπο. Τον αντιμετωπίζει ως αποδιοπομπαίο τράγο. Έχουμε γυρίσει πίσω στην ιστορία;
 
Ελ.Ν.: Θα έλεγα ότι δεν έχουμε γυρίσει πίσω. Γιατί δεν έχουμε προχωρήσει, για να γυρίσουμε. Γιατί ο πολιτισμός, προχωράει πολύ αργά! Άρα, δεν έχουμε προχωρήσει.

Γι’ αυτό και πάντα η ψυχική νόσος ήταν και είναι στίγμα. Ο ψυχικά πάσχων είναι βάρος για τους συγγενείς που συχνά θέλουν να το ξεφορτωθούν ή να το κρύψουν. Όσο αφορά δε το σύστημα Υγείας, ο ψυχικά πάσχων είναι ο τελευταίος τροχός της αμάξης.

Πριν από μερικούς αιώνες οι ψυχικά ασθενείς θεωρούνταν δαιμονισμένοι, αλυσοδένονταν και βασανίζονταν για να απαλλαχτούν από το… κακό.
Μέχρι πρόσφατα κακοποιούνταν. Έως και σήμερα, συχνά παραμελούνται, προσβάλλονται, υβρίζονται. Τους κρύβουν, εγκαταλείπονται, και πάλι κακοποιούνται…
 
Είναι λοιπόν ο τελευταίος τροχός της αμάξης στο χώρο της περίθαλψης, της παρέμβασης, της πρόληψης και της μέριμνας. Το ίδιο και οι θεράποντες!

Ασθενείς και θεράποντες του χώρου της Ψυχικής Υγείας αντιμετωπίζονται συχνά ως …κακομαθημένοι και η μέριμνα για την Ψυχική Υγεία από ειδικούς, θεωρείται ακόμα και στις μέρες μας είδος πολυτελείας.

Η κόλαση της Λέρου, είναι ακόμα νωπή. Οι όποιες αλλαγές στο χώρο της Ψυχικής Υγείας έχουν έρθει μέσα από πολλή προσπάθεια και συχνά με αποκλειστική πρωτοβουλία θεράποντων, χωρίς τη στήριξη της πολιτείας. Οι ψυχικά ασθενείς και οι ειδικοί θεράποντες ζουν στα όρια της πολιτείας.
 
Το σύστημα νοσηλείας δεν έχει αλλάξει από το 1992 που ψηφίστηκε επιτέλους ο νόμος για τα δικαιώματα των ψυχικά ασθενών.

Βέβαια το νόμο δεν τον εφαρμόζουν –και οι ειδικοί-  έτσι όπως θα έπρεπε, με αποτέλεσμα και πάλι, πολλοί ασθενείς να βρίσκονται συχνά στο δρόμο.

Η περίφημη Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση παρουσιάζει πολλά κενά στην πρακτική της, οπότε,  όποιος έχει χρήματα και συγγενείς που ενδιαφέρονται να απολαμβάνει ανθρώπινες συνθήκες, ενώ οι υπόλοιποι να οδηγούνται στο δρόμο.

Και οι ειδικοί της Ψυχικής Υγείας, είναι οι πιο κακοπληρωμένοι και αυτοί που αντιμετωπίζονται ως είδος πολυτελείας. Είναι απαραίτητος ο χειρουργός, αλλά δεν είναι απαραίτητος ο θεράπων στην Ψυχική Υγεία!

Μπορούμε να απασχολήσουμε, να προσλάβουμε πολύ λιγότερους, να τους εξασφαλίσουμε κακές συνθήκες, να μην προστατεύσουμε το χώρο της Ψυχικής Υγείας, ούτε τους πάσχοντες, να μην ασχοληθούμε με την πρόληψη…

Έχουν γίνει τεράστιες καμπάνιες –ευτυχώς!- για τον καρκίνο, για τα ναρκωτικά, για τον ετήσιο έλεγχο σωματικής υγείας, αλλά δεν έχει γίνει καμία καμπάνια για θέματα Ψυχικής Υγείας. Δηλαδή η πρόληψη, σε θέματα Ψυχικής Υγείας, δεν υφίσταται σε αυτή τη χώρα!

Υπάρχουν κάποια μηνύματα που αφορούν την ενδοοικογενειακή βία, ή το μπούλινγκ που έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις, ή για τις γυναίκες και τα παιδιά που κακοποιούνται, ή για ζητήματα διατροφικών διαταραχών, αλλά τα προβάλλουν αργά συνήθως τη νύχτα, ενώ αυτό θα έπρεπε να είναι συχνότερο και να αφορά πλήθος άλλων θεμάτων:
 
Να υπάρχει ενημέρωση για θέματα, όπως η παιδοφιλία, ή θέματα που αφορούν τις ψυχικές διαταραχές, ή ποιες είναι οι ενδείξεις που θα πρέπει να οδηγήσουν τους συγγενείς ή τον ίδιο τον πάσχοντα σε έναν ειδικό (π.χ. η ένταση, η διάρκεια και η συχνότητα ενός συμπτώματος).
 
Δυστυχώς όμως, συχνά οι περισσότεροι αφήνουν ένα πρόβλημα ή μία κατάσταση να φτάσει στο απροχώρητο και μετά –στην καλύτερη περίπτωση- απευθύνονται σε ειδικό.
 
Κρ.Π.: Μπορείς να πεις λίγα λόγια για το τί είναι ψυχολογία;
 
Ελ.Ν.: Η ψυχολογία είναι μία ακαδημαϊκή και εφαρμοσμένη επιστήμη, που ασχολείται με την επιστημονική μελέτη του ανθρώπου ως προς τις λειτουργίες του οργανισμού του που σχετίζονται με συμπεριφορές σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Ο τελικός στόχος είναι να ωφελήσει το άτομο αλλά και την κοινωνία, στην εξεύρεση λειτουργικών τρόπων συμπεριφοράς και διαβίωσης. Η ψυχολογία επίσης ερευνά όχι μόνο τις λειτουργίες και τη συμπεριφορά των ανθρώπων αλλά και των ζώων, κυρίως των ανώτερων θηλαστικών.
 
Κρ.Π.: Για όσους δεν γνωρίζουν σχετικά, ή είναι παραπληροφορημένοι, μπορείς να πεις για τις ειδικότητες των θεραπόντων που υπάρχουν στο χώρο της Ψυχικής Υγείας;
 
Ελ.Ν.: Οι ειδικότητες είναι: ψυχίατροι, ψυχολόγοι, ψυχιατρικοί νοσηλευτές, κοινωνικοί λειτουργοί, εργασιοθεραπευτές, και πλήθος άλλων.
 
Κρ.Π.: Με την ευκαιρία, θα ήθελες να πεις και για το τι είναι η ψυχοθεραπεία;
 
Ελ.Ν.: Η ψυχοθεραπεία ως εξειδίκευση ασχολείται και παρεμβαίνει σε α) Άλυτες συγκρούσεις που μπορεί να φέρει ένας άνθρωπος, και β) σε τραύματα που έχουν απειλήσει τη συγκρότηση του ανθρώπου και έχουν διαταράξει τον τρόπο σχετίζεσθαι με τον εαυτό και τους άλλους.
 
Είναι προσανατολισμένη στον θεραπευόμενο και πραγματώνεται μέσω της θεραπευτικής σχέσης. Εμπλέκει δηλαδή και τον ψυχοθεραπευτή και τον ψυχοθεραπευόμενο σε συνεχή διορθωτική αλληλεπίδραση. Επίσης, η ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι παρεμβατική ή όχι, και να χρησιμοποιεί τεχνικές ή όχι.

Στην διαδικασία της ψυχοθεραπείας ο ψυχοθεραπευόμενος μιλά για τα βιώματα, τις εμπειρίες ζωής του, τα συναισθήματα και τις σκέψεις του. Και θα μπορούσαμε να πούμε ότι επιλέγει ένα λειτουργικό γι’ αυτόν τρόπο σκέψης που δεν προσφέρει έτοιμες λύσεις, αλλά βοηθά στην οργάνωση και στη σύνθεση των πληροφοριών.

Επιπλέον, προτρέπει τον κάθε άνθρωπο να συμμετάσχει ενεργά σε ότι γίνεται μέσα του και γύρω του, και αυτό επιτυγχάνεται μέσα από τη συνεργασία με τον ψυχοθεραπευτή του ή μέσα από τη συνεργασία με τον ψυχοθεραπευτή και με τους άλλους μαζί εάν είναι σε ομάδα.
 
Έτσι η ψυχοθεραπεία επιτρέπει την ευρύτερη ενεργοποίηση του ψυχισμού του θεραπευόμενου και ως προς τον εαυτό του αλλά και ως προς το κοινωνείν, να γίνει δηλαδή ενεργός πολίτης και …του εαυτού του και ενός συνόλου.  
 
Κρ.Π.: Πώς γίνεται κάποιος ψυχοθεραπευτής;
 
Ελ.Ν.: Η ψυχοθεραπεία είναι μία εξειδίκευση που κάποιος ακολουθεί μετά το βασικό πτυχίο της ψυχιατρικής και της ψυχολογίας, καθώς επίσης και μετά το βασικό πτυχίο που παίρνουν οι κοινωνικοί λειτουργοί αλλά και οι επιστήμονες ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών.

Η διάρκεια της εξειδίκευσης στην ψυχοθεραπεία είναι τουλάχιστον πέντε χρόνια, και περιλαμβάνει προσωπική ψυχοθεραπεία, η οποία πρέπει να πούμε ότι δεν σταματάει και ποτέ. Δηλαδή, κατά διαστήματα οι ειδικοί ξαναμπαίνουν σε προσωπική ψυχοθεραπεία.

Επίσης περιλαμβάνει θεωρητική κατάρτιση, πρακτική εξάσκηση, και εποπτεία πάνω σε περιστατικά.
 
Κρ.Π.: Η εξειδίκευση αυτή όμως παρέχεται από ινστιτούτα εκπαίδευσης πιστοποιημένα από έγκυρους διεθνείς οργανισμούς και μόνον.
 
Ελ.Ν.: Ακριβώς. Τα ινστιτούτα εκπαίδευσης και οι ψυχοθεραπευτές ανήκουν σε εταιρείες, συλλόγους, ομοσπονδίες, Ευρωπαϊκούς και Διεθνείς οργανισμούς. Οι ψυχοθεραπευτές εγγράφονται αφού έχουν ολοκληρώσει το πρόγραμμα της εξειδίκευσής τους, επαναλαμβάνω, μετά το βασικό πτυχίο.
 
Στην Ελλάδα υπάρχουν επιστημονικές εταιρείες, σύλλογοι και ομοσπονδίες που ανήκουν οι πιστοποιημένοι ψυχοθεραπευτές. Επίσης υπάρχει Εθνική Εταιρεία Ψυχοθεραπείας Ελλάδος (ΕΕΨΕ), που σεβόμενη την αυτονομία των εταιρειών και των συλλόγων είναι το κεντρικό όργανο των Ψυχοθεραπευτών στην Ελλάδα.

Όσοι επιθυμούν να απευθυνθούν σε ψυχοθεραπευτές, μπορούν να ενημερώνονται για το ποιος είναι έγκυρος και πιστοποιημένος ψυχοθεραπευτής από το σάιτ της ΕΕΨΕ.  Όλοι οι ψυχοθεραπευτές είμαστε υποχρεωμένοι να ακολουθούμε τον κώδικα ηθικής δεοντολογίας που εξασφαλίζει προστασία στον ψυχοθεραπευόμενο.

Δυστυχώς όμως στην Ελλάδα, δεν υπάρχει νομική κατοχύρωση της εξειδίκευσης του ψυχοθεραπευτή. Και σε κάποια άλλα κράτη της Ευρώπης συμβαίνει το ίδιο, αλλά σχεδόν όλα κλείνουν το θέμα της νομικής κατοχύρωσης της εν λόγω εξειδίκευσης. Στην Ελλάδα ούτε καν έχει ξεκινήσει.

Όσοι ανήκουν στα επαγγέλματα Ψυχικής Υγείας, παίρνουν άδεια ασκήσεως επαγγέλματος με το βασικό τους πτυχίο, αλλά όχι νομική κατοχύρωση για την εξειδίκευση του ψυχοθεραπευτή, αν είναι ψυχοθεραπευτές, και αυτό παρ’ όλες τις προσπάθειές μας και τα διαβήματά μας προς το Υπουργείο Υγείας, που σε λίγο θα κλείσουν έναν αιώνα!

Το παραπάνω ανοιχτό ζήτημα, έχει ως αποτέλεσμα, ότι πάνω σε αυτό το κενό του νόμου λειτουργούν άνθρωποι που αυτοονομάζονται ψυχοθεραπευτές χωρίς να πληρούν τις προδιαγραφές και είναι κίνδυνος για τη δημόσια υγεία και για όποιον απευθύνεται σε αυτούς.

Κρ.Π.: Και οι όποιοι μπορεί να έχουν πτυχία ψυχολόγου ή ψυχιάτρου;
 
Ελ.Ν.: Οι οποίοι μπορεί να έχουν πτυχίο ψυχολογίας ή ψυχιατρικής ή ανθρωπιστικών – κοινωνικών επιστημών, αλλά δεν έχουν την απαραίτητη εξειδίκευση. Πράγμα απαράδεκτο για την ασφάλεια και την προστασία του πολίτη που απευθύνεται σε αυτούς.

Ακόμα χειρότερα, υπάρχουν και άνθρωποι που αυτοονομάζονται ψυχοθεραπευτές, μετά από μια σειρά π.χ. «σεμιναρίων», και ούτε καν έχουν βασικό πτυχίο, που είναι ακόμη πιο επικίνδυνο!

Κρ.Π.: Άρα, τι θα πρέπει να κάνουν οι πολίτες που απευθύνονται σε κάποιον για ψυχοθεραπεία;
 
Ελ.Ν.: Πρέπει να είναι πάρα πολύ προσεκτικοί και να ζητούν από τον ίδιο την άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος, εφόσον ανήκει σε επάγγελμα Ψυχικής Υγείας, ή τους τίτλους του εάν ανήκει σε σχολή ανθρωπιστικών ή κοινωνικών επιστημών, και επιπλέον, όπως είπα πριν, να απευθύνονται στο σάιτ της ΕΕΨΕ για να δουν εάν περιλαμβάνεται στις λίστες εξειδικευμένων ψυχοθεραπευτών, και γενικά στις λίστες των επιστημονικών εταιρειών που ανήκει.
 
Εδώ θέλει πάρα πάρα πολύ προσοχή, από τους ίδιους τους ανθρώπους που θέλουν να ξεκινήσουν ψυχοθεραπεία. Και μακάρι στο μέλλον να καρποφορήσουν τα διαβήματά μας προς το Υπουργείο Υγείας, και να κλείσει και στην Ελλάδα, η νομική κατοχύρωση της εξειδίκευσης του ψυχοθεραπευτή.
 
Κρ.Π.: Επίσης, ένας έγκυρος ψυχοθεραπευτής, δεν θα πρέπει να εξηγεί στους ανθρώπους που τον επισκέπτονται τι ειδίκευση ακριβώς έχει, και τι τίτλους σπουδών;
 
Ελ.Ν.: Ναι, οφείλει να αναφέρεται στους τίτλους του όπως και στην εξειδίκευσή του.
 
Κρ.Π.: Επειδή ακούμε να λένε πολλοί τη φράση «εγώ θέλω να αντιμετωπίσω τα προβλήματά μου μόνος μου και δεν θέλω να ζητήσω βοήθεια». Και απέναντι στην ψυχοθεραπεία συνήθως υπάρχει είτε μία μυθολογία είτε μία δαιμονοποίηση, που δεν συμβαδίζουν με την πραγματικότητα. Τι έχεις να πεις;
 
Ελ.Ν.: Ο άνθρωπος ο οποίος δεν αισθάνεται καλά, ή τον βλέπουν οι άλλοι ότι δεν είναι καλά, θεωρούν και θεωρεί ότι είναι αποτυχημένος και αδύναμος αν δεν τα βγάλει πέρα μόνος του.
 
Οπότε κάνει μία άσκηση δύναμης και ελέγχου, συχνά αποτυχημένη, πάνω στα συμπτώματά του, με αποτέλεσμα να βαθαίνει το πρόβλημα.
 
Κρ.Π.: Μήπως θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε, ότι δεν μπορεί να λύσει κανείς τα προβλήματά κάποιου άλλου; Δηλαδή, δεν είναι Θεός, κανείς ψυχοθεραπευτής, άρα δεν μπορεί να τον βοηθήσει με την έννοια της βοήθειας που εννοούν οι περισσότεροι.
 
Ελ.Ν.: Γι’ αυτό ανέφερα πριν ότι δεν προσφέρει κανένας ψυχοθεραπευτής έτοιμες λύσεις, ούτε απαντήσεις σε όλα. Δεν είμαστε αυθεντίες. Δουλεύουμε μαζί με τον ψυχοθεραπευόμενο, και με το σύστημα (οικογενειακό, κοινωνικό) που ανήκει, ώστε ο ίδιος να οδηγηθεί σε λειτουργικές λύσεις, στάσεις, αποφάσεις, για τη ζωή του και το περιβάλλον του.

Ο ψυχοθεραπευτής συνεργάζεται με τον ψυχοθεραπευόμενο, σε μία διορθωτική αλληλεπίδραση στο εδώ και τώρα, αλλά και δουλεύοντας ως προς το σύστημα που ανήκει ο ψυχοθεραπευόμενος, ώστε να βρεθεί μία λειτουργική στάση ως προς τον εαυτό και το περιβάλλον.

Κρ.Π.: Είναι και σαν να εξελίσσεται μέσα σε αυτή τη διαδικασία, όπως και να αναπτύσσεται περισσότερο, η συναισθηματική νοημοσύνη του ψυχοθεραπευόμενου, ώστε να μπορεί να διαχειριστεί τα διάφορα προβλήματα ή τις πιέσεις που αντιμετωπίζει (έστω και μόνο σε έναν τομέα της ζωής του) με έναν λειτουργικό και όχι αυτοκαταστροφικό ή και καταστροφικό για τους άλλους τρόπο;
 
Ελ.Ν.: Ναι, ακριβώς.
 
Κρ.Π.: Επίσης βλέπουμε κατά κόρον σε ταινίες να πηγαίνουν άνθρωποι για ψυχοθεραπεία σε γνωστούς ή φίλους των φίλων ή συγγενών τους. Αυτό δεν είναι αντιδεοντολογικό;
 
Ελ.Ν.: Ναι, δεν δεχόμαστε ποτέ ανθρώπους που έχουμε φιλική ή συγγενική σχέση μαζί τους.
 
Πρέπει να υπάρχει απόσταση μεταξύ μας, να τηρούνται όρια, π.χ. ο ψυχοθεραπευτής δεν μιλάει για τον εαυτό του, η ψυχοθεραπεία είναι προσανατολισμένη στον ψυχοθεραπευόμενο, και στη σχέση που διαμείβεται με τον ψυχοθεραπευτή στο εδώ και τώρα. Πρέπει να υπάρχει απόσταση και ουδετερότητα με ενσυναίσθηση, όμως. Μια ουδετερότητα με ενσυναίσθηση.
 
Κρ.Π.: Να πούμε λίγο τι είναι η ενσυναίσθηση;
 
Ελ.Ν.: Είναι η ικανότητα του ειδικού να μπορεί να συναισθανθεί και να σκύψει με πολύ ανθρωπιά πάνω από την ιστορία και την ύπαρξη του άλλου. Να μπορέσει και να τον συναισθανθεί αλλά και να παραμείνει δίπλα του και όχι να ταυτιστεί μαζί του, ή να προβάλει τα δικά του στον άλλον, όπως συμβαίνει συνήθως σε φιλικές ή οικογενειακές σχέσεις.

Γι’ αυτό είπα νωρίτερα ότι ο πλησίον δεν είναι πράγμα. Μας ενδιαφέρει. Εξάλλου ο ένας έχει ανάγκη τον άλλον σ’ αυτή τη ζωή για να προχωρήσει. Μπορεί να μην αγαπιόμαστε, αλλά πρέπει να μάθουμε να συνεργαζόμαστε.

Κρ.Π.: Εδώ ένας άνθρωπος πέθανε άδικα. Και νιώθω ότι έχουμε όλοι κάποιο μερίδιο ευθύνης. Διότι αν η πολιτεία και οι ειδικές δομές της δεν κατάφεραν να τον βοηθήσουν, είμαστε και μεις υπεύθυνοι ως πολίτες αυτής της πολιτείας, και γι’ αυτό χρειάζεται να ευαισθητοποιηθούμε περισσότερο σε αυτά τα θέματα της Ψυχικής Υγείας όπως είπες;
 
Ελ.Ν.: Ναι. Γι’ αυτό και πραγματικά, χρειάζεται να ευαισθητοποιθούμε αλλά και να διασφαλίσουμε τον ψυχικά ασθενή ή τον άνθρωπο γενικά που θέλει να απευθυνθεί κάπου.

Γι’ αυτό είναι σημαντικό και το Υπουργείο Υγείας, που είναι υπεύθυνο, επιτέλους να διασφαλίσει και το νόμο, δηλαδή τα δικαιώματα του ασθενούς, αλλά και να δώσει τη νομική κατοχύρωση στην εξειδίκευση των ψυχοθεραπευτών για να προστατευτούν οι πολίτες.

Κρ.Π.: Εδώ όμως, όχι μόνο δεν γίνονται όλα αυτά, αλλά κλείνουν η μία μετά την άλλη οι δομές. Κλείνει όπως λέγεται π.χ. το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής…
 
Ελ.Ν.: Όποιος έχει λεφτά και συγγενείς θα έχει περίθαλψη. Οι υπόλοιποι θα βρεθούνε στο δρόμο.
 
Κρ.Π.: Όταν δεν υπάρχει ευαισθητοποίηση στα θέματα Ψυχικής Υγείας, όταν δεν υπάρχουν οι δομές εκείνες που μπορούν να διασφαλίσουν τα δικαίωματα των ψυχικά πασχόντων, τι σημαίνει αυτό για μία κοινωνία;
 
Ελ.Ν.: Πριν έλεγα ότι ο πολιτισμός εξελίσσεται πολύ αργά, αν και η τεχνολογία κάνει άλματα. Η επιστήμη πάει με σταθερά βήματα, αλλά ο πολιτισμός αργεί, πάει με πολύ αργά και ασταθή βήματα.

Δείχνει λοιπόν ότι έχουμε πάρα πάρα πολύ δρόμο, προκειμένου να κατακτήσουμε την ετυμολογία της λέξεως άνθρωπος, με την έννοια του άνω θρώσκω. Έχουμε πολύ δρόμο ακόμα.

Και ευτυχώς που υπάρχουν άνθρωποι που όπως είπα με δική τους πρωτοβουλία, έχουν φέρει αλλαγές οι οποίες είναι ευεργετικές για όλους μας.
 
Από λίγους δυστυχώς εξελίσσεται ο πολιτισμός. Και προσπαθούμε να τους κάνουμε περισσότερους.
 
Κρ.Π.: Επειδή έχουν κατηγορήσει την ψυχοθεραπεία ότι βγάζει στην κοινωνία συμβιβασμένα …πρόβατα, ή μη αυθεντικούς ανθρώπους, τι έχεις να απαντήσεις;
 
Ελ.Ν.: Είναι κι αυτός ένας μύθος, γιατί μπερδεύουν το διάλογο με τον προσηλυτισμό. Διότι η ψυχοθεραπεία από ειδικευμένους ψυχοθεραπευτές, επιτρέπει την ενεργοποίηση του ψυχισμού του ανθρώπου, όχι μόνο προς τον εαυτό του αλλά και ως προς το κοινωνείν.

Άρα κάνει ενεργούς πολίτες για τον εαυτό τους και για το κοινωνικό σύνολο που ανήκουν. Πολίτες με άποψη. Και όχι του ψυχοθεραπευτή τους την άποψη, γιατί ο ψυχοθεραπευτής τους δεν εκφράζει καν άποψη! Η ψυχοθεραπεία βοηθά τον άνθρωπο να εξελίξει τη σκέψη του για να βρει το λειτουργικό τρόπο να ανήκει σε ένα σύνολο, όντας ο εαυτός του.

 Και λειτουργικό τρόπο, σημαίνει, έναν τρόπο που να συνεργάζεται προς το κοινωνικό όφελος.  Είπες και συ πριν για την συναισθηματική νοημοσύνη…
 
Κρ.Π.: Δηλαδή να εξελίξει τη σκέψη του σε συνεργασία με τα συναισθήματά του και τα βιώματά του…
 
Ελ.Ν.: Και να μπορέσει να ελέγξει τα συναισθήματά του, εφόσον πρώτα τα αναγνωρίσει, και να προτάξει τη λογική προκειμένου να βρει έναν λειτουργικό τρόπο να ζήσει ευεργετικά για τον εαυτό του και το περιβάλλον.

Είναι, δηλαδή, μία οικολογική σκέψη η ψυχοθεραπεία. Αυτό που ευνοεί είναι η συνεργασία με την έννοια της ενεργής συμμετοχής και όχι μιας συμμετοχής υποταγμένης ως πρόβατο στην άποψη κάποιου άλλου, αλλά να αναπτύξει κανείς τη δική του άποψη στα πράγματα.

Κρ.Π.: Και να αποφασίζει ο ίδιος για τα συναισθήματά του, και όχι αυτά για τον ίδιο.  Όπως επίσης, να μην τα συνθλίβει άκαμπτα, προβάλλοντας μόνο τη λογική του, αλλά να τα λαμβάνει υπόψιν, να προσανατολίζεται μέσα από αυτά και να αποφασίζει σε συνεργασία με τη λογική του, αφού όμως τα έχει διαχειριστεί, άρα δεν τα έχει απωθήσει.
 
Ελ.Ν.: Ακριβώς.
 
Κρ.Π.: Ως επίλογο, με αφορμή αυτή την αυτοκτονία, τι θα έλεγες;

Ελ.Ν.: Ότι το να μην κάνεις, ενώ χρειάζεται να κάνεις, είναι το πιο βίαιο πράγμα. Το πιο βίαιο πράγμα για τον εαυτό μας και για το περιβάλλον είναι το να μην κάνουμε…

—
Διαβάστε επίσης: