Η 54χρονη Marlyn Maeda, είναι μια άγαμη συγγραφέας που ζει στο Τόκιο και ποτέ δεν είχε μόνιμη δουλειά. «Δουλεύω σε τέσσερα πόστα αλλά επιβιώνω με δυσκολία» λέει η συγγραφέας, στο IPS. Το μηνιαίο εισόδημά της, ως αρθρογράφος, τηλεφωνήτρια, πωλήτρια καλλυντικών τις πέντε ημέρες της εβδομάδας και υπάλληλος σε μπαρ τη μία μέρα, φτάνει τα 1.600 δολάρια. Πλέον βλέποντας τα χρόνια να περνάνε, συνειδητοποιεί ότι οι ελπίδες να γεράσει χωρίς να έχει ανάγκη χάνεται. Επιμέλεια: Μάρθα Βασίλη

Η Maeda ανήκει στην τάξη των φτωχών στην Ιαπωνία, μια χώρα που το ποσοστό της φτώχειας ανήλθε στο 16% το 2013, ως αποτέλεσμα της υποτονικής ανάπτυξης των δύο περασμένων δεκαετιών, που οδήγησε σε μείωση των μισθών και στην περικοπή των μόνιμων θέσεων εργασίας. Εκπροσωπεί επίσης- λόγω φύλου και ηλικίας- μια νέα, ανησυχητική τάση: την αύξηση της φτώχειας στις γυναίκες, που αποτελούν πλέον την πλειοψηφία των φτωχών στην Ιαπωνία, την τρίτη μεγαλύτερη οικονομική δύναμη στον κόσμο και πρώτη σε ρυθμό γήρανσης.

Η Maeda για παράδειγμα, επισημαίνει ότι η αμοιβή της είναι τώρα μικρότερη των 50 δολαρίων ανά άρθρο, όταν την εποχή της δεκαετίας του ’80 και του ’90, κέρδιζε τουλάχιστον τρεις φορές το ποσό αυτό.

Η Ιαπωνία καθορίζει το όριο της φτώχειας, με γνώμονα εκείνους που το ετήσιο εισόδημά τους είναι μικρότερο των 10.000 δολαρίων. Οι ηλικιωμένοι και τα άτομα με μερική απασχόληση εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία, και το εισόδημα της Maeda, το οποίο ανέρχεται λίγο πιο πάνω από το επίσημο όριο της φτώχειας, της επιτρέπει μετά βίας να καλύψει τις βασικές της ανάγκες.

«Όταν το τηλεφωνικό κέντρο μου μειώνει τις εργάσιμες ημέρες μου σε τρεις την εβδομάδα, τα πράγματα γίνονται πραγματικά ανησυχητικά για το μέλλον μου. Αν δε, αρρωστήσω και δεν μπορώ να εργαστώ κάποια στιγμή, τότε μάλλον θα μείνω στο δρόμο» υποστηρίζει η Maeda. Αφού εξασφαλίσει το ενοίκιο, την πληρωμή των φόρων και την ασφάλεια υγείας της, η ίδια πολλές φορές δανείζεται χρήματα από τους ηλικιωμένους γονείς της, για έξοδα όπως το φαγητό.

Η κυβέρνηση της Ιαπωνίας επιχειρεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα με σειρά μεταρρυθμίσεων που έχουν αντιμετωπιστεί με σκεπτικισμό από εμπειρογνώμονες σε θέματα φύλου, οι οποίοι αποθαρρύνονται από τα πολλά κοινωνικά και οικονομικά εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες.

Το πακέτο μεταρρυθμίσεων -βασισμένο στον πληθωρισμό και το ΑΕΠ- το οποίο υπόσχεται να βάλει τέλος στις μακροχρόνιες διακρίσεις στο χώρο εργασίας και την ανάκτηση νέων όρων, συμπεριλαμβανομένων τον ίδιο μισθό με τους άνδρες συναδέλφους τους, μεγαλύτερες περιόδους γονικής αδείας και τις ίδιες παροχές.

Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι το 60% των απασχολούμενων γυναικών εγκαταλείπουν την εργασία τους όταν κάνουν οικογένεια, η κυβέρνηση έχει υποσχεθεί να αντιμετωπίσει βασικά εμπόδια, όπως για παράδειγμα την αύξηση των επιδομάτων για άνεργες μητέρες.

«Έχουμε θέσει ως στόχο την ενίσχυση της συμμετοχής του εργατικού δυναμικού των γυναικών από το σημερινό 68% έως 73% μέχρι το έτος 2020» έγραψε στην Wall Street Journal ο Ιάπωνας πρωθυπουργός Shinzo Abe, προσθέτοντας πως «οι γυναίκες στην Ιαπωνία κερδίζουν, κατά μέσο όρο, 30,2% λιγότερο από ό, τι οι άνδρες (σε σύγκριση με το 20,1% των ΗΠΑ και το μόλις 0,2% στις Φιλιππίνες). Πρέπει να γεφυρώσουμε αυτό το χάσμα της ισότητας». Ένας άλλος στόχος είναι να αυξηθεί το μερίδιο των γυναικών από ηγετικές θέσεις σε 30 τοις εκατό κατά το ίδιο έτος, σύμφωνα με τον Abe.

Αλλά οι εμπειρογνώμονες, όπως ο Hiroko Inokuma – ερευνητής φύλων με επίκεντρο τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενες μητέρες, υποστηρίζουν ότι είναι πιο δύσκολη υπόθεση από ότι φαίνεται.

Πράγματι, οι αριθμοί δίνουν μια ζοφερή εικόνα: μία στις τρεις γυναίκες μεταξύ των ηλικιών 20 και 64 ετών που ζουν μόνες τους, ζουν σε συνθήκες φτώχειας, σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Πληθυσμού και Κοινωνικής Ασφάλισης Ερευνών (NIPSSR).

Μεταξύ των παντρεμένων γυναικών, το ποσοστό φτώχειας ανέρχεται στο 11% και μετρά κυρίως ηλικιωμένες γυναίκες των οποίων οι σύζυγοι έχουν πεθάνει. Σχεδόν το 50% των διαζευγμένων γυναικών αγωνίζονται να επιβιώσουν.

Επιπλέον, το ποσοστό της φτώχειας των ερωτηθέντων γυναικών ανέρχεται στο 31,6% σε σχέση με αυτό των ανδρών το οποίο ανέρχεται στο 25.1%.

Στατιστικά του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας δείχνουν ότι η Ιαπωνία έχει φτάσει τώρα σε επίπεδο ρεκόρ όσον αφορά τη φτώχεια.

Η Akiko Suzuki, πρόεδρος του μη κερδοσκοπικού οργανισμού «Inclusive Net», η οποία υποστηρίζει τους αστέγους, εξήγησε στο IPS ότι οι προτεινόμενες αλλαγές και οι στόχοι του Abe είναι εξαιρετικά απατηλές.

«Μετά από χρόνια εργασίας με άτομα με χαμηλό εισόδημα, μπορώ να συνδέσω την αύξηση του ποσοστού φτώχειας στο γυναικείο φύλο με την αύξηση του αριθμού των μερικής απασχόλησης επαγγελμάτων» είπε. «Ο κλάδος της νοσηλευτικής, για παράδειγμα, χρησιμοποιεί το μεγαλύτερο αριθμό εργαζομένων μερικής απασχόλησης στην Ιαπωνία, εκ των οποίων 90,5 τοις εκατό είναι γυναίκες. Έχουμε γυναίκες που είναι απελπισμένες διότι δεν έχουν μόνιμες θέσεις εργασίας, υπομένουν σοβαρά προβλήματα, όπως η ενδοοικογενειακή βία ή παρενόχληση στο χώρο εργασίας» λέει η Akiko Suzuki.

Η Ιαπωνία έχει 20 εκατομμύρια προσωρινά εργαζόμενους, αντιπροσωπεύοντας το 40% του εργατικού δυναμικού της. Οι γυναίκες αποτελούν το 63% αυτών που κατέχουν θέσεις εργασίας που πληρώνουν λιγότερο από το 38% του μισθού ενός εργαζομένου πλήρους απασχόλησης.